Bản Tèn là miếng ghép khó khăn nhất trong bức tranh xây dựng NTM ở huyện Đồng Hỷ, thế nhưng bản người Mông này cũng có nhiều tiềm năng để bừng sáng.
Một góc ruộng bậc thang ở Bản Tèn.
Bản Tèn là bản người Mông hiếm hoi ở huyện Đồng Hỷ và cả tỉnh Thái Nguyên. Bản nằm trên núi cao hơn 1.200m của xã Văn Lăng, xã cuối cùng phấn đấu về đích nông thôn mới vào năm 2024 của huyện Đồng Hỷ. Bản Tèn còn nghèo. Cái nghèo ở đây hiện hữu trên mỗi nếp nhà, từ con đường, năng suất cây trồng và nghèo cả chữ. Cả bản có 148 hộ dân thì có đến 147 hộ nghèo và cận nghèo.
Chị Nguyễn Thị Hằng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần V-ginseng phải mất ba năm mới đưa được cây sâm Bố Chính bén rễ ở Bản Tèn. Bà con đồng ý trồng sâm theo chị, cũng bởi vì bà con thương chị quá, thấy cái bụng chị cũng thật thà như cái bụng của người Mông.
Trong một lần đi khảo sát đất trồng sâm, chị Hằng thấy rằng, chất đất núi đá ở Bản Tèn có mùn hữu cơ tự nhiên rất tốt và biên độ ngày đêm của thời tiết nơi đây cũng phù hợp với cây sâm bởi ngày nắng nóng bình thường nhưng đêm lạnh sâu, phù hợp để tạo ra củ sâm dược tính tốt. Nhưng điều khiến chị quyết tâm đưa cây sâm lên đây vì bà con nghèo quá, muốn đưa giống cây này để đồng hành giúp bà con thoát nghèo.
Ý tốt là thế nhưng triển khai đâu dễ. Bà con đâu biết chị có ý tốt. Mỗi lần chị đến nhà vận động, nhà thì thấy chị từ xa đã vội vàng đóng cửa, nhà không đóng cửa cũng chẳng thèm bắt lời với chị. Họ ngó lơ chị, cứ nói chuyện với nhau bằng tiếng Mông. Bà con sợ nghe chị trồng sâm, sẽ chẳng có ngô làm mèn mén để ăn.
Không để cây sâm Bố Chính lỡ hẹn với Bản Tèn, cứ mười một giờ trưa một mình chị phóng xe lên Bản Tèn, có hôm chị ăn trưa trên xe. Chị muốn đi giờ này vì bà con mới không mải ở trên nương. Đối tượng đầu tiên chị tiếp cận là những thanh niên tiên tiến của thôn.
Cánh đồng trồng sâm Bố Chính ở Bản Tèn hứa hẹn giúp người Mông nơi đây thoát nghèo.
Mất một năm mải miết đi về như thế, đến năm thứ 2 sự chân thành của chị đã đi vào được cái đầu của bà con. Đã có 4 hộ đồng ý trồng sâm cho chị. Và 3ha sâm Bố Chính mọc lên bung nở đỏ rực cả một vùng núi đồi trùng điệp.
Đôi vợ chồng trẻ Lý Văn Bình và Vương Thị Tung là người đầu tiên ở Bản Tèn mủi lòng trước nhiệt huyết của chị Hằng. Nhưng để nghe chị hoàn toàn, vợ chồng Bình cần giải quyết được vấn đề cái ăn. Bởi quỹ đất canh tác ít, thiếu nguồn nước mà phải bỏ ra cả thung lũng rộng lớn để trồng sâm cho chị, sợ đến mùa không có ngô ăn. Chị cam kết nếu trồng sâm không đạt hiệu quả sẽ đền bù 16 triệu bằng cả lũng trồng ngô. Sau vài tháng trồng, thung lũng sâm Bố Chính của vợ chồng Bình đã xanh tốt, lứa đầu tiên bán hoa đã đủ số tiền 16 triệu mà một năm vất vả trồng ngô mới thu về đủ. Giờ thì vợ chồng Bình đã yên tâm cùng chị gắn bó với cây sâm Bố Chính.
Chị Hằng chia sẻ, khi những cánh đồng sâm Bố Chính rộng tới 3ha quyện chặt vào núi đồi ở Bản Tèn cũng là lúc chị và bà con dân bản thương nhau như người thân. Giờ chị đã là người con của Bản Tèn. Vì thế, vụ tới việc mở rộng diện tích lên 6ha chắc chắn cũng sẽ dễ như cái cách người đàn ông ở Bản Tèn biết nhảy điệu khèn Mông, người đàn bà ở Bản Tèn biết nhóm lò nổi lửa nấu nồi mèn mén.
